हिट अँड रन कायदा: का होतोय विरोध?

बिहार, उत्तर प्रदेश, राजस्थानपासून महाराष्ट्र आणि पंजाबपर्यंतच्या बस आणि ट्रक चालकांनी हिट अँड रन कायद्याविरोधात संपाची घोषणा केली आहे. त्यामुळे काही ठिकाणी शाळा बंद तर काही ठिकाणी वस्तूंच्या पुरवठ्यात अडथळा निर्माण झाला आहे. परिस्थिती अशी आहे की पेट्रोल पंपावर लांबच लांब रांगा लागल्या असून जास्तीत जास्त पेट्रोल आणि डिझेल घेऊन लोकांना घरी जायचे आहे. पण ही परिस्थिती का निर्माण झाली? अखेर या कायद्याला चालक का विरोध करत आहेत आणि त्यांच्या मागण्या काय आहेत?

प्रथम हिट अँड रन कायद्याचे नियम काय आहेत ते जाणून घ्या

काही दिवसांपूर्वीच संसदेने भारतीय न्यायिक संहिता संमत केली होती. यामध्ये हिट अँड रन प्रकरणाबाबत नवीन कायदे करण्यात आले आहेत. यात प्रामुख्याने दोन भाग आहेत - पहिला, जर चालकाच्या निष्काळजीपणामुळे एखाद्याचा मृत्यू झाला तर तो निर्दोष मनुष्यवध ठरणार नाही. त्याला 5 वर्षांपर्यंत शिक्षा होऊ शकते. त्याचबरोबर ट्रक किंवा डंपर किंवा वाहन चालकाने एखाद्या व्यक्तीला चिरडून अधिकाऱ्यांना न सांगता पळ काढल्यास त्याला आता 10 वर्षांपर्यंत तुरुंगवास आणि 7 लाख रुपयांपर्यंत दंड होऊ शकतो. मात्र, जखमींना रुग्णालयात नेल्यास शिक्षेत काही प्रमाणात सूट देण्याचीही तरतूद करण्यात आली आहे.

आधी कायदे काय होते?

हिट अँड रनसाठी नवीन कायदे बनवण्याआधी, आयपीसी कलम 279 (निष्काळजीपणे वाहन चालवणे), कलम 304A (निष्काळजीपणामुळे मृत्यू होणे) आणि कलम 338 (जीवन धोक्यात आणणे) अंतर्गत अपघातात सहभागी असलेल्या चालकांविरुद्ध खटले दाखल केले जात होते. दोन वर्षांच्या कारावासाची तरतूद होती. अनेक वेळा चालकाला सहज जामीन मिळायचा. मात्र, आता नव्या कायद्यानुसार, एखाद्या वाहनचालकाने एखाद्याला पळवून लावल्यास त्याच्याविरुद्ध कलम 104(2) अन्वये गुन्हा दाखल केला जाईल आणि त्याला 10 वर्षांचा तुरुंगवास आणि जबरी दंड भरावा लागेल.

काय आहेत चालकांच्या मागण्या?

बस आणि ट्रक चालकांच्या या संपाचे नेतृत्व ऑल इंडिया मोटर ट्रान्सपोर्ट काँग्रेस (AITMC) करत आहे. एआयटीएमसीचे म्हणणे आहे की नवीन कायद्यात अनेक त्रुटी आहेत ज्यांचा पुनर्विचार करणे आवश्यक आहे. तज्ज्ञांच्या मते, नवीन कायद्यांतर्गत कडक तरतुदी म्हणजे 10 वर्षांचा तुरुंगवास आणि दंडाची रक्कम यामुळे वाहनचालक चिंतेत आहेत. काहींनी याला अतिशय कठोर कायदा म्हटले आहे. हा कायदा मागे घेण्याची मागणी वाहनचालकांनी पंतप्रधान मोदींकडे केली आहे.

पेट्रोल पंपावर का लागलेली रांग?

ट्रक चालकांच्या संपाचा अनेक राज्यांमध्ये मोठा परिणाम होत आहे. पेट्रोल पंपावर लांबच लांब रांगा लागल्या आहेत. वास्तविक, याचे कारण म्हणजे मोठ्या प्रमाणावर होणारी घबराट खरेदी म्हणजेच लोकांकडून जास्त इंधनाची खरेदी. ट्रकचालकांच्या या संपामुळे पेट्रोल पंपापर्यंत इंधन पोहोचण्यात अडचण निर्माण झाली आहे. अशा परिस्थितीत लोकांमध्ये पेट्रोल आणि डिझेलचा तुटवडा निर्माण होण्याची भीती आहे. त्यामुळे पेट्रोल पंपावर मोठी गर्दी होत आहे.